Miedzyguzkowe i niezwykle dotylne położenia żuchwy
Miedzyguzkowe oraz dużo dotylne położenia żuchwy są również określane mianem położenia centralnego lub centralnego zwarcia. Brill nazywa je miejscami mięśniowymi i więzadłowymi, mając je za zakończenie mięśniowej i więzadłowej drogi przywodzenia żuchwy. Obecnie (2008) traktowane istnieje także określenie „zwarcie centryczne". Jako zwarcie centrycz-ne Kleinrok i wsp. określają „kontakty zębów w dotylnym położeniu zwarciowym (kontaktowym) żuchwy, w maksymalnym zaguzkowaniu natomiast na odległości poślizgu między tymi dwoma pozycjami żuchwy". Mięśniowa droga przywodzenia, zwana również nawykową, liczy na powolnym doprowadzaniu zębów dolnych do kontaktów okludalnych (zwarciowych) przy minimalnym wysiłku fizycznym. Mięśniowa droga przywodzenia rzuca się zwarciem zębów i stan ten wybierany jest jak mięśniowe położenie żuchwy. Danie toż stanowi tożsame z położeniem, w jakim zęby przeciwstawne spotykają się w najpełniejszym kontakcie (zaguzkowaniu). Określenie „maksymalne kontakty miedzyguzkowe" uwypukla stosunki anatomiczne, podczas gdy „kontaktowe położenie mięśniowe" naświetla aspekt fizjologiczny tego jedynego położenia. Tak dlatego obydwa te terminy są synonimami.
Więzadłowa droga przywodzenia żuchwy stanowi więc jedyna, jaką stoją wyrostki kłykciowe w stawach skroniowo-żuchwowych od miejsca, które posiadają w porządku mięśniowego położenia żuchwy, do najbardziej dotylnego, zwanego więzadłowym położeniem żuchwy, od jakiego z opieki na warunki anatomiczne nie może nastąpić żadne przesunięcie ku tyłowi. Istnieje więc a ruch, jaki potrafi ku tyłowi wykonać żuchwa z perspektyw międzyguzkowej. Brill uważa, że ruch zamykania i zaczynania prowadzony przez wyrostki kłykciowe w porządku drogi więzadłowej jest silnym ruchem zawiasowym.
Zarb i wsp., składając się na wcześniejszych pracach Posselta, Atwooda także własnych, określają centralne położenie żuchwy w postępowanie bardziej długi, podając definicje czterech jej ułożeń w ramach tego przeznaczenia:
1. Miedzyguzkowe położenie - położenie, w jakim stoją maksymalne kontakty zębowe. Używanymi synonimami są: nawykowe położenie zwarciowe, okludalne położenie zębów, okluzja centralna.
2. Mięśniowe (kontaktowe) położenie - jest w sezonie, w jakim powstaje kontakt powierzchni okludalnych zębów po uniesieniu się żu-
chwy z miejsca spoczynkowego, z działaniem minimalnej aktywności mięśniowej. Synonimy: kontaktowe (spoczynkowe) położenie, położenie centralne neuromięśniowe, położenie mięśniowe.
3. Dotylne położenie - stosunek żuchwy do szczęki trwający w czasie końcowego ruchu zawiasowego wyrostków kłykciowych. Synonimy: końcowe położenie zawiasowe, położenie więzadłowe, relacja centralna żuchwy.
4. Dotylne kontaktowe położenie - kontaktowe położenie zębów siedzące na rozwiązanie zawiasowego ruchu zamykania. Synonimy: centralne położenie kontaktowe.
Istnieje wiele nauk i hipotez wyjaśniających lub objaśniających centralne zwarcie, ale - upraszczając zagadnienie - można pozwolić, że pisze ono w punkcie końcowego ruchu zawiasowego osi łączącej wyrostki kłykciowe (głowy żuchwy), który ma znaczenie na wykonanie przywodzenia żuchwy do szczęki.
Teraz w piśmiennictwie fachowym traktowane są określenia Bauera i Gutowskiego, którzy dają położenie spoczynkowe, położenie maksymalnego zaguzkowania, czyli zwarcie nawykowe, oraz dotylne położenie zwarciowe żuchwy. Ponadto jako położenie zwarcia centralnego określają stan, w którym położenie maksymalnego zaguzkowania kładzie się z dotyl-nym położeniem zwarciowym. Można zatem przyjąć, że dotylne położenie zwarciowe żuchwy, maksymalne zaguzkowanie zębów i możliwości poślizgu pomiędzy tymi miejscami zbierają się na słowo zwarcia ważnego czy centrycznego. Zwarciem ekscentrycznym kwalifikuje się a wszystkie inne dania i przemieszczenia żuchwy będące przy kontaktach zębów przeciwstawnych (szczęki i żuchwy).
Jak może z ryciny 31, zasięg nawykowych ruchów żuchwy, w jakim jest odgiyzanie kęsa pokarmowego, jest względnie cienki i kształtowi tylko wycinek granicznych ruchów przywodzenia i odwodzenia żuchwy.
Dla celów praktycznych istotna jest wieść, że dotylne położenie żuchwy stanowi wyjątkowo odporną, powtarzalną jej książką dodatkowo chyba pełnić jako miejsce wyjściowe przy ustalaniu centralnego zwarcia, zwłaszcza kiedy brakuje podparcia na naszych zębach. Należy również mieć, że dużo dotylne położenie żuchwy jest zbieżne z miejscem międzyguzko-wym tylko u około 10% populacji. U pozostałych 90% przy przechodzeniu z założenia międzyguzkowego do najbardziej dotylnego występuje poślizg na przestrzeniach guzków, zwany w piśmiennictwie slide in centric (Pos-selt, Beyron). W toku tej pracy żuchwa rusza się coś do tylu i dołu, co jest wywołane przez tzw. prowadzenie guzkowe zębów trzonowych i przedtrzonowych. Podczas ustalania centralnego zwarcia, po cofnięciu żuchwy do najbardziej dotylnej pozycji zwarciowej, należy dać na krótki ruch ku przodowi i górze, tak by znalazła się ona w miejscu mięśniowym, u grup ludzi najbardziej przybliżonym do ustawienia międzyguzkowego. Przeciętna odległość między najbardziej dotylnym położeniem i położeniem międzyguzkowym waha się w skalach 0,5-1 mm.
Boczne ruchy żuchwy
Ruch wysuwania i cofania żuchwy, jak jeszcze ruchy boczne, można zauważyć na poziomej płytce umieszczonej w jednej szczęce, podczas jeżeli w przeciwnej umocowany jest zdrowy pisak rejestrujący przesunięcia tylno--przednie i boczne. W warunkach prawidłowych pisak zarejestruje wykres o wymiarze luku gotyckiego, którego wierzchołek będzie oceniał najbardziej dotylne położenie żuchwy, a ramiona zasięg ruchów bocznych. Linia prosta uciekająca od wierzchołka pośrodku ramion luku będzie stosowałaś doprzednie wysunięcie żuchwy (ryc. 33).
Boczne ruchy żuchwy rozpoczynają się z jej dania międzyguzkowego lub dużo dotylnego i polegają specjalnie na huśtawkowym ruszaniu się po pewnej części i asymetrycznym ruchu rotacyjnym.
Strona, po której rozgrywa się żucie zaś w którą żuchwa się przesuwa, nosi nazwę strony pracującej, podczas gdy strona niemająca udziału w żuciu nosi
nazwę balansującej. Chodzi w ostatnim tle zwrócić uwagę, że w prawdziwym, harmonijnym uzębieniu naturalnym po stronie balansującej zęby nie są w stosunku.
Podczas bocznych ruchów żuchwy przemieszczeniu ulegają jej wyrostki kłykciowe (stawowe). Nauka ich postawienia jest nieoceniona przy wykorzystaniu artykulatorów nastawianych indywidualnie, które umożliwiają na możliwie dokładne odtworzenie ruchów artykulacyjnych żuchwy. Przydatne są w ostatnim celu wiedze na materiał ustalania tzw. kąta Bennetta, który jest wykonany przez płaszczyznę strzałkową i możliwość przesuwania się wyrostka stawowego (w rzucie na przestrzeń poziomą) po części balansującej, w momencie wykonywania ruchu bocznego. Średnia ilość tego kąta wynosi około 15°.
Jak wcześniej wspomniano, na ruchy boczne żuchwy dominujący wpływ wywierają mięśnie układu stomatognatycznego. Schematyczna rycina 32 dobrze ilustruje kierunek przemieszczeń żuchwy pod czytaj dalej wpływem działania poszczególnych mięśni.
Ruchy żuchwy w kontaktu do szczęki mają również nazwę ruchów artykulacyjnych. Ruchy żuchwy i artykulacja żuchwy są więc synonimami i oba te określenia mogą być brane w nomenklaturze stomatologicznej.